«Όχι» σε άλλες επεκτάσεις άνευ προσεκτικού σχεδιασμού.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο εξής στην επέκταση των βιομηχανιών, αλλά και των οικισμών στις προβληματικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μεγάλων ατυχημάτων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως τόνισε η χημικός μηχανικός του Οργανισμού Θεσσαλονίκης (ΟΡ.ΘΕ), Μίρκα Ράδου. Η ίδια επισήμανε την αναγκαιότητα θεσμοθέτησης ενός πολεοδομικού/χωροταξικού εργαλείου στις ζώνες επικινδυνότητας εγκαταστάσεων SEVESO, ενώ πρόσθεσε ότι επιβάλλεται να ληφθούν μέτρα μείωσης του κινδύνου και των επιπτώσεων, με παρεμβάσεις τόσο εντός των εγκαταστάσεων, όσο και στον πολεοδομικό ιστό. Αναγκαία είναι επίσης η ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών για τους κινδύνους και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, με επικαιροποίηση του ΣΑΤΑΜΕ.
Οι παραπάνω θέσεις προέκυψαν σε συνέχεια ερευνητικού έργου, με τίτλο «Βιομηχανική επικινδυνότητα και πολεοδομικές χωροταξικές παρεμβάσεις», που ολοκληρώθηκε το 2009, από διεπιστημονική ομάδα εργασίας, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Ιωάννη Ζώμο. Στόχος ήταν η ανάπτυξη μιας πολυκριτηριακής μεθοδολογίας λήψης αποφάσεων για τον σχεδιασμό χρήσεων γης, στις περιοχές που γειτνιάζουν με εγκαταστάσεις SEVESO, με στόχο την πρόληψη συνεπειών από ενδεχόμενο μεγάλο βιομηχανικό ατύχημα. Η μεθοδολογία –η οποία κατόπιν επικαιροποίησης θα μπορούσε ν΄ αποτελέσει το προαναφερθέν αναγκαίο πολεοδομικό/χωροταξικό εργαλείο- αναπτύχθηκε στη βάση των εξής τεσσάρων βημάτων: πρώτον, προσδιορισμός των ζωνών προστατευτικών δράσεων, δεύτερον, προσδιορισμός επιπέδου ευπάθειας υφιστάμενων ή προτεινόμενων χρήσεων γης (με βάση στοιχεία όπως, πχ, ο συνολικός πληθυσμός και η δυνατότητα αυτοπροστασίας/γρήγορης απομάκρυνσης), τρίτον, έλεγχος ασυμβατότητας χρήσεων γης και, τέταρτον, συμπεράσματα σε σχέση με το αν επιτρέπονται -ή όχι- οι διάφορες δραστηριότητες.
Με βάση τις ζώνες που διερευνήθηκαν, η κα Ράντου σημείωσε ακόμη ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν περιοχές με μηδαμινά ή αντιμετωπίσιμα προβλήματα, από αυτή την άποψη, όπως η Σίνδος, η Νέα Μαγνησία, τα Διαβατά και το Καλοχώρι, αλλά και άλλες με πιο σοβαρά θέματα, μεταξύ των οποίων το Ελευθέριο Κορδελιό (όπου υπάρχει πολύ μεγάλη γειτνίαση αστικού ιστού με τη βιομηχανική περιοχή) και ο Δενδροπόταμος. Προβλήματα εντοπίζονται, τέλος, στο οικοσύστημα του Γαλλικού ποταμού (ποιότητα υδάτων, χλωρίδα-πανίδα).
Τα χειρότερα σενάρια.
«Οι μελέτες ασφαλείας και τα σχέδια έκτακτης ανάγκης [για τα μεγάλα βιομηχανικά ατυχήματα γενικά] συντάχθηκαν πριν από σχεδόν δέκα χρόνια και έκτοτε δεν είχαμε κάποια εξέλιξη, πχ, με δοκιμή [της αποτελεσματικότητάς τους] στην πράξη», σημείωσε από την πλευρά της η υποδιευθύντρια διαχείρισης υγιεινής και ασφάλειας των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ), Βάσω Μουκριώτου, αναφερόμενη γενικά στις παθογένειες του όλου συστήματος.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα ΕΛΠΕ, επισήμανε ότι ο όμιλος –οι εγκαταστάσεις του οποίου εντάσσονται στη SEVESO λόγω των εύφλεκτων υλικών- δίνει πρώτη προτεραιότητα στην ασφάλεια και την υγεία και στο πλαίσιο αυτό μελετά δεκάδες σενάρια ατυχημάτων, μεταξύ των οποίων και τα χειρότερα δυνατά (και λιγότερο πιθανά), ώστε να βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα.
Ποια είναι, όμως, τα χειρότερα σενάρια βιομηχανικού ατυχήματος σε μια εγκατάσταση πετρελαιοειδών;
- Φωτιά στις δεξαμενές υγραερίου, σενάριο που συγκεντρώνει μεν πολύ μικρές πιθανότητες να συμβεί, αλλά όταν επιβεβαιώνεται μπορεί να είναι καταστροφικό, καθώς προκαλεί έκρηξη της δεξαμενής και σχηματισμό πύρινης σφαίρας (BLEVE). Κατά την κα Μουκριώτου, για τη μεγαλύτερη δεξαμενή των ΕΛΠΕ, η εμβέλεια ενός τέτοιου ατυχήματος φτάνει μέχρι και στο 1,5 χλμ, με πρόσθετο κίνδυνο εκτίναξης θραυσμάτων σε απόσταση 200-300 μέτρων.
- Διαρροές αερίου, που αν δεν απομακρυνθούν, μπορεί το νέφος ν΄ αναφλεγεί και, εφόσον δεν γίνει ψύξη της δεξαμενής με νερό, να προκληθεί ωστικό κύμα. Οι δεξαμενές των ΕΛΠΕ έχουν μόνιμα συστήματα ψύξης, ώστε σε περίπτωση ατυχήματος να μη χρειάζεται να εμπλακεί προσωπικό.
Όπως διευκρίνισε η κα Μουκριώτου, τα μέτρα ασφαλείας που εφαρμόζονται στα ΕΛΠΕ περιλαμβάνουν κάθε πιθανό κίνδυνο, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ατυχήματος. Μεταξύ άλλων, εφαρμόζονται μέτρα πρόληψης εναρμονισμένα με την εθνική νομοθεσία και τους διεθνείς κώδικες, υπάρχουν μόνιμα συστήματα καταστολής και πυρασφάλειας, εσωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης και στενή συνεργασία με την πυροσβεστική υπηρεσία. Παράλληλα, τα ΕΛΠΕ εφαρμόζουν νέο δείκτη πρόληψης ατυχημάτων, που καταγράφει ακόμη και τη μικρότερη διαρροή. Με βάση τον συγκεκριμένο δείκτη, τα ΕΛΠΕ κατατάσσονται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο από πλευράς διαρροών ανά 1 εκατομμύριο εργατοώρες.
